Đà nẵng được biết đến với những tòa nhà đang phát triển hay những khu du lịch nghĩ mát sang trọng.Tuy nhiên bên cạnh những điều đó cũng có những tộc người thiểu số vẫn đang sinh sống.Một trong những tộc người đó chính là tộc người Cơ tu còn sinh sống tại đây với những nét văn hóa đặc trưng.Những giá trị vô giá vẫn được con người ở đây gìn giữ bao lâu nay.Ngày nay rất nhiều khách đi du lịch đà nẵng rất thích khám phá những nét văn hóa của các tộc người thiểu số.Đặc biệt là tộc người cơ tu còn nguyên những tập tục từ ngày xưa và rất gần với thành phố.chúng ta sẽ đi tìm hiểu về tộc người cơ tu này.
Bỏ lại đằng sau cuộc sống tập nập của phố phường, chúng tôi tìm đến xã miền núi Hòa Bắc của huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Gần một giờ chạy xe, chúng tôi đến được thôn Tà Lang và Giàn Bí của đồng bào Cơ Tu. Hai thôn này nằm tiếp giáp với xã Tư của huyện Đông Giang, Quảng Nam. Đồng bào Cơ Tu ở đây có 200 hộ với gần 600 nhân khẩu. Theo nhiều tài liệu, đồng bào Cơ Tu ở đây là nhánh Cơ Tu vùng thấp của miền núi Quảng Nam di cư xuống. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, đồng bào Cơ Tu xưa kia sống ở lưu vực sông Cu Đê, dưới chân đèo Hải Vân, do chiến tranh, người Cơ Tu ngược sông Cu Đê lên sinh sống tại đây, sau đó tỏa ra nhiều nơi thuộc miền núi Quảng Nam.
Tổ chức xã hội của đồng bào Cơ Tu ở Đà Nẵng cũng không khác gì người anh em ở vùng cao thuộc dãy Trường Sơn. Già làng vẫn là thủ lĩnh tinh thần, nhà Gươl là trái tim của cả làng – nơi thường diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của cộng đồng. Mối quan hệ gia đình và cộng đồng được đánh dấu một cách rõ ràng qua các tập tục, nghi lễ và cả những sinh hoạt hằng ngày.
Để tìm hiểu những nét văn hóa cũng như lịch sử của đồng bào Cơ Tu, chúng tôi tìm đến nhà của già làng A Lăng Nhơi, thôn Tà Lang. Bây giờ dân làng gọi ông với một cái tên khác đó là Trương Văn Nhơi chứ không còn họ A Lăng như trước. Già Nhơi là một trong những người cao tuổi nhất làng này. Thời trai trẻ, ông cùng bộ đội đánh giặc giữ làng, ông thuộc lòng từng ngọn núi con sông phía Tây đất Quảng. Khi có chút thời gian, ông tranh thủ làm nhạc cụ để lũ trẻ trong làng sử dụng. Qua trò chuyện với ông, chúng tôi nhận ra rằng, cho dù người ta có gọi ông là A Lăng Nhơi hay một cái tên nào khác, cho dù ông có sống trong ngôi nhà xây kiến cố hay nhà lợp lá truyền thống thì cái chất Cơ Tu trong ông vẫn không thay đổi. Trong số những người Cơ Tu ở huyện Hòa Vang, bây giờ già Nhơi là kho tư liệu sống về văn hóa của đồng bào Cơ Tu vùng thấp.
Nhà Gươl của thôn Tà Lang nằm giữa làng, Gươl được dựng lại cách đây vài năm. Ngoài sự hỗ trợ của thành phố, phần còn lại do dân làng tự làm. Thời gian thi công gần 3 năm với một ngàn ngày công lao động của dân làng. Cũng giống như người anh em ở vùng cao, mỗi làng phải có một nhà Gươl. Nếu làng chưa có Gươl thì chưa gọi là làng và hầu như không khi nào nhà Gươl vắng người.
Hằng năm, cứ đến tháng 4, đồng bào Cơ Tu nơi đây lại tổ chức lễ hội luân phiên giữa 3 thôn: Tà Lang, Gìan Bí và Phú Túc. Năm 2012, lễ hội Văn hóa – Thể thao Cơ Tu tổ chức tại thôn Tà Lang. Tất cả những nét đặc sắc nhất về văn hóa của đồng bào Cơ Tu đã được phô bày ở lễ hội này. Trong 3 ngày, bà con không lên rẫy, trẻ con ở làng cũng tạm nghỉ học để cùng bố mẹ dự hội làng. Họ vui hội từ khi bóng sáng tinh mơ và có thể kéo dài đến tận đêm khuya, mang đến lễ hội những nét đặc sắc về văn hóa như biểu diễn cồng chiêng và múa tung tung da dá, hát lý, bắn nỏ, kéo co…Các nghệ nhân lớn tuổi như già Nhơi hay già làng A Lăng Cần ở thôn Phú Túc rất bận rộn với việc biểu diễn nhạc cụ cho con cháu nghe. Các già còn giới thiệu mục đích, ý nghĩa và cách sử dụng từng loại nhạc cụ. Bà con còn mang về những đặc sản mà họ gọi là hương rừng: Rượu cần được nấu từ men rừng thơm ngát, cá được bắt từ dưới suối, lá được lấy trong rừng để chế biến những món ăn thiết đãi khách. Những vật dụng sinh hoạt quý giá cũng được mang ra trưng bày trong ngày hội như là sự biểu thị của giàu có.
